Köpek Eğitimi

AV KÖPEKLERİ

 

 AV KÖPEĞİNİN TANIMI:

av hayvanlarını ele geçirmek, burun hassasiyetinden, doğal yeteneklerinden ve sonradan insanlar tarafından kazandırılan yeteneklerinden avcı tarafından kullanılmak ve faydalanılmak suretiyle ırkının devam ettirilmesi sağlanan köpek ırklarını kapsayan grubun bireylerine av köpeği denir.

 

AV KÖPEKLERİNİN KULLANIM AMAÇLARI:

 1. av hayvanını ele geçirmek:

avlanma esnasında av hayvanının yerini tesbit etmek ve av hayvanı vurulduktan sonra ele geçirmek için kullanılır. 

2. av hayvanını korumak:

avcı, eğer vurduğu bir avı bulamaz ise, limitini doldurmak için başka bir av vurmaya çalışacaktır. halbuki avcı, iyi yetiştirilmiş bir av köpeği kullanıyorsa vurduğu avı kolaylıkla bulur ve kaybetmez. böylece avcı, limitlerini doldurmak için fazla av vurmamış olur, yaralanan veya vurulduktan sonra gözden kaybolan av ise zayi olmamış olur. dolayısiyle iyi bir avköpeği, avın ve doğanın korunmasında etken rol oynar. bazı ülkelerde av köpeğinin belirli yetenekleri hakemler tarafından ıspatlayamayan köpeklerin ava götürülmesi ve avlanılması devlet tarafından yasaklanmıştır. kovucular grubuna mensup bir ırk olan Jack Russel Terrier bile "aport" yani avı getirme işini yapabiliyor olması şarttır. ayrıca bu şartları yerine getiremeyen köpekler sigortalanmaz ve köpekten kaynaklanan herhangi bir kazanın yükümlülüğü tamamen köpek sahibine ait olur. 

 

AV KÖPEĞİ SAHİBİ OLURKEN:

yavru veya yetişkin bir av köpeği sahibi olmaya karar veren bir avcı, rasgele bir köpek almamalıdır. Türkiye'deki Köpek Irkları ve Bilimleri Federasyonu (Kinoloji Federasyonu) ve Irk dernekleri yavru veya yetişkin köpek temini için müraacat edilmesi gereken kurumlardır. ırk dernekleri, av köpeklerinin üretimini ve yetiştirilmesini denetleyen  ve ırkların, safkanlığını, orijinalliğini aynı zamanda olması gerektiği gibi avcılık yeteneklerini korumasını sağlayan kurumlardır. bir av köpeğinin temin edileceği en iyi yer, o ırka ait dernekle beraber hareket eden, kurallara uygun üretim yapan bir avcı olmalıdır. bir av köpeği asla evcil hayvan satış mağazalarından alınmamalıdır. hareketli, sağlıklı, güçlü ve istekli bir yavru seçmek bir avcının gelecekte av esnasında ve eğitim aşamalarında zorluk ve sıkıntı çekmemesinin temel şartıdır. yavru, iki ayını doldurmadan anne altından alınmamalıdır. anneden ayrıldıktan sonra ise yavrunun ırkına göre veteriner kontrolünde dengeli ve bir av köpeğine uygun bir beslenme diyetiyle büyütmek gerekmektedir. yanlış beslenme ile büyütülen yavrunun iskelet ve kas yapısı yanlış veya yetersiz gelişeceğinden, büyüdüğünde sahibine yeterince iyi hizmet veremeyecektir. iskelet yapısı bozuk olan, basış bozukluğu gösteren köpek avlanma esnasında eklemlerine ve kemiklerine dengesiz yük bineceği için çabuk yorulur. kas yapısı iyi gelişmemiş bir köpek ise yeterince kuvveti olmadığından sahibine gerektiği gibi hizmet edemez. yavru av köpeği asla bir yere sabit, zincirle bağlı bir şekilde büyütülmemelidir. bağlı büyüyen köpekler hem hiperaktif olup gerektiği gibi itaat etmez hem de gelişiminde kemik bozukluklarına maruz kalırlar. yavru av köpeğinin yaşam alanı en az 2x2 metrekarelik içinde kapalı alanı bulunan bir kafes olmalıdır. gelişim esnasında yeterince güneş almalı ve iç-dış parazitler ile mücadele periyodik olarak yapılmalıdır. gelişimi esnasında insanlara ve diğer köpeklere karşı sevecen, sosyal bir şekilde yetiştirilmelidir. saldırgan, agresif, uyumsuz ve huzursuz köpekler hayatları boyunca sorun çıkarırlar. 

 modern evcil köpeğin ataları bilindiği üzere kurtlardır. kurtlar, belirli bir hiyerarşik düzen içerisinde yaşayan hayvanlardır. onlar gibi köpeklerimiz de hiyerarşik düzen içinde yaşamaktan mutlu olurlar. başı boş her istediğini yapan, itaatsiz bir köpek huzursuz ve mutsuz bir köpek demektir. çünkü köpeğimiz doğası gereği itaat edeceği bir sahibi, lideri olsun ister. köpeğimiz bizim için hizmet etmeli biz de köpeğimizin ihtiyaçlarını karşılamalıyız. bu zincirin temel halkası kayıtsız şartsız itaattir. 

 

 

TEMEL İTAAT EĞİTİMİ

temel itaat eğitimi her gruptan ve ırktan köpeklere verilmesi şart olan bir eğitim sürecidir.bugün, ülkemizde arıkan köpek kullanmayan avcı neredeyse yok denecek kadar az. yeni sorun ise köpeğin itaat edip etmeyeceği, av da açılacak mı, menzilde mi arayacak, avı çiğneyecek mi, istenilen gibi mi getirecek, arabada ayrılıp arabada mı buluşacağız, komutlarıma uyup benim kontrolümde çalışacak mı gibi itaat sorunlarından oluşuyor. 

 

KÖPEK ÖNCE SAHİBİNİ, SONRA AVI SEVMELİDİR.

eğer köpeğinize kendinizi tanıtmadan, sevdirmeden, itaati öğretmeden, beraber çalışma kuralını pekiştirmeden aktif ava sürerseniz, zaten ortaya çıkması hayatının her döneminde kaçınılmaz olan, avlanma güdüsünü, bu süreci atlatmadan henüz bir çocuk iken açığa çıkarırsanız, ne olursa olsun sizi sever, ancak avı daha çok sever. gerekli eğitimi almadan, itaati kusursuzlaşmadan avlanan bir köpek siz daha sonra ne kadar hatanızı anlayıp üstüne düşerseniz düşün mutlak suretle, size özellikle çocukluk dönemini atlatıp kendine güven kazandığı döneme geldiğinde ki bu genellikle 15-18 aylık olmasına tekamül eder, sorun çıkaracaktır. bir köpek anneden ayrılıp, eğitim almaya başladıktan sonra en az bir yaşına gelene dek aktif ava sürülmemelidir. bu eğitim süresi 8-10 aylık bir süreyi kapsar ki bu dönem köpeğin gelecekte sizi ne kadar mutlu edeceğini, dolayısiyle onunda, sizinle ne kadar mutlu olacağını belirleyecek bir süreçtir. Bu uzun gibi görünen kısa dönemin sonunda, yavrunuz en iyi şekilde sosyalleşmeli (ki sosyalleşmenin kalitesi onunla geçirdiğiniz zamanın çokluğu ile doğru orantılıdır) ve kusursuz bir itaat yüklenmiş olmalıdır.unutmayın ki köpeğinizi en çok mutlu edecek şey sizinle birlikte zaman geçirmektir.zamanın nasıl geçtiği önemli değildir. Kah oyun oynarken, kah yanı başınızda uyuklarken, kah seyahat ederken geçirilmiş zaman köpeğiniz için bir çocuğun lunaparkta geçirdiği zaman kadar keyifli ve unutulmazdır. Böyle geçirilen çocukluk döneminden sonra köpeğiniz için siz vazgeçilmez olursunuz. Kendisini tatmin için değil, sizi mutlu etmek için avlanır, sizin sevdiğiniz hoşlandığınız şeyleri yapmak için can atar. Sizin kahkaha atmanızı görmek ve bunun onun tarafından olduğunu bilmek inanın onun için dünyalara bedeldir. Size karşı böylesine sevgi besleyen, böylesine itaat eden bir köpeğin sizi avda bırakıp gitme ihtimali olamaz. 

bu dönemde iradenizi, sabrınızı, otoritenizi ve sevginizi büyük bir denge ile kullanıp kendinizi adeta onun mabedi ve vazgeçilmesi haline getirmelisiniz. köpekler sandığımızdan öyle zekidirler ki, şirinliklerini ve sizin zaaflarınızı kullanmayı çok iyi bilirler ve bir bakarsınız, bu süre içinde karşılıklı oynadığınız satranç oyununda siz kendinizi şah, onu piyon olarak görürken, hafife aldığınız piyon sizi mat eder. bu durumda iş işten geçmiştir. 

 

yavrunuz sizi mutlaka sevmelidir, zira köpek sizi, ya saydığı ya da sevdiği için itaat edebilir. ancak bunların ikisini birlikte kullanırsanız sonuç mükemmel olur. 

daha önce bahsettiğim üzere, köpekler sürü psikolojisine sahiptirler. mutlaka kendinin dışındaki tüm canlıları kendinin altı veya üstü olarak sınıflandırır ve ona göre davranır. üstlerini lider kabul eder ve itaat eder, altını ise umursamaz ve ona karşı genellikle duyarsız davranır. bazı köpekler beslenme esnasında, sahipleri yemek tabağına elini uzattığında veya yaklaştığında hırlarlar. bu her ne kadar komik karşılansa da vahim bir durumdur. zira köpek kendini lider olarak görmektedir.çünkü kurt sürülerinde avdan nasibin ilk önce sürü lideri alır. işte itaat bu aşamada başlar. siz izin vermeden kesinlikle yavrunuz yemeğe dokunmamalıdır. beslenme saati geldiğinde mama kabındaki mamayı siz komut verdikten sonra yemeye başlaması bu konuda ilk ve en önemli eğitimdir. otur ve bekle komutunu iyi bir şekilde öğretip bu uygulamayı en ideal şekilde yapabilirsiniz. ayrıca siz beslenirken size yaklaşıp yiyecek istemesine kesinlikle fırsat vermeyin. hemen onu uzaklaştırın. bir süre sonra siz beslenirken kendince haddini bilecek ve başka bir kenara çekilip sakince bekleyecektir. 

 

hiçbir komutu birden fazla tekrarlamayın. birden fazla tekrarlanan komut, köpeğin hemen ona olan zaafınızı anlamasını sağlar ve elinden geldiğince suistimal eder. "otur" komutunu verir vermez oturmuyorsa kalçasından bastırıp oturmasını sağlayın. "yat" komutu verdiğinizde yapmıyorsa hemen elinizle bastırarak müdahale edin ve yatırın. (bu işi kolaylaştırmak için köpeğinizi yatırdıktan sonra köpeğinizin üzerine gezi kayışını koyun. bu onun üzerinde bir baskı hissetmesini ve kalkmamasını sağlar). daha sonra aradan geçen süre zaarfında kalkmayı deneyecektir, hemen bir elinizle kalça üzerindeki deriden, diğer elinizle ense derisinden tutup, daha önce yatmasını istediğiniz ve kalktığı noktadan 1mt geriye götürüp bastırarak yatırın. tekrar aynı şeyi yaparsa 1m daha geriye götürüp aynı şeyi yapın ve yerinize dönün. çabalarının ve ısrarının hiçbir yarar sağlamadığını hatta daha da geriye gittiğini anlayan köpeğiniz çaresiz itaat edecek ve üstünlüğünüzü kabullenip yatacaktır. yatan köpeğinizin üzerinden yavaşça geçin. bunu yaparken onun kalkmaması ve ürkmemesi için son derece ağır davranın ve onu sakinleştirici, güven verici sözler söyleyin. eğer bir köpek sahibini üzerinden geçiriyorsa, sahibine güveni tam demektir. mutlaka her ne dönemde ve hangi yaşta olursa olsun sizi sınayacaktır. örneğin "hayır " dediğinizde onun için çokta önemli olmayan bir eyleme devam edebilir, asla müsaade etmeyin. o meyanda "hayır" komutunuz sizce çok gerekli değilse bile, köpeğinizin o anki eylemi çok da rahatsız edici olmasa bile yaptığı işi kesinlikle bırakmasını sağlayın. çünkü onun içinde pek önemli olmayan bu eylem zincirin kırılan halkası, piyonu kale arkasına geçiren bir hamledir onun için. bu bir nevi taktik oyunu olup, baskı altına alma durumudur. ancak istediğinizi layıkıyla yaptığında, işin hemen sonunda onu sevginiz, kucaklamanız ve aranızdaki oyunlarınızla ödüllendirin. bir süre sonra itaat etmekten keyif almaya başlayacaktır. 

kayışla gezi esnasında köpeğinizin yeri her zaman sol yanınız olmalıdır. önünüzden sizi çekerek patinaj çeken bir köpeğin eğitimden yoksun olduğu herkes tarafından anlaşılacağı gibi hiçte hoş bir görüntü değildir. ayrıca siz durduğunuzda köpeğiniz hemen oturmalıdır. örneğin yol kavşaklarında bu olay sizi çok rahatlatır ve köpeğiniz sizden her zaman her yerde itaat edeceği bir beklentiniz olduğunu hisseder (gezdirme esnasında aniden durup "otur" komutu verin, köpeğiniz komutu bilse bile hiç beklemediği bir zamanda olduğu için şaşıracak ve oturmayacaktır. henüz komutu söylerken bir elinizle kalçasına bastırıp, diğer kayışı tutan elinizle kayışı geriye doğru çekip oturmasını sağlayın. bir süre sonra komutu çözecektir. öğrendiğini bildiğiniz halde yinede tereddüt ediyorsa, yürüyorken birden durup "otur" derken, köpeğiniz solunuzda iken sağ ayağınız ile kalçasına hafifçe dokunup kayışı geriye çekin. birkaç egzersiz sonra kesinlikle netice alırsınız). 

 

komutunuzu yerine getirmeyeceğini düşündüğünüz sırada asla komut vermeyin. bu sadece o komutu köpeğin nazarında dejenere eder.gelişim ve eğitim çağındayken, neşe ile size doğru koşarken "gel" deyin. bir kediyi, oyuncağı veya bir yaprağı iştahla kovalarken "gel" demeyin. zaten yapmayacaktır. 

 

önemli olan köpeğin öğrenmeyi öğrenmesidir. öğrenmeyi öğrenen bir köpek yeni birşey öğrenmek için can atar. böylece hem diyaloğunuz artar hem de av esnasında itaat sorunu yaşamazsınız. günde sadece 10 dakikayı eğitim ile geçirin. diğer zamanlarınızda onunla oynayıp sevdiğiniz şeyleri yapın. yaptığı her iyi şeyde onu ödüllendirin. yapmasını istemediğiniz şeylerde ise asla dövmeyin. bazı avcıların yaptığı hatalar karşısında köpeklerini övünerek nasılda dövdüklerini anlatmalarına şahit oluyorum. bu sadece ego tatmini ve cehalet göstergesidir değerli okurlar. bir köpeğin dünyası sadece sahibidir. sahibiyle birlikte geçireceği anı bütün gün sabırsızlıkla bekleyen bir köpeğin hunharca dövüldükten sonraki psikolojisini kendinizi onun yerine koyarak düşünün. köpeklerin doğasında dayak veya darbe yoktur. bunu yaptığınızda ona neden böyle birşey yaptığınızı anlamayacak ve sizden uzaklaşacaktır. cezalandırmanız gerekiyorsa "hayır" derken, ensesinden tutup biraz silkeleyin. tıpkı sürülerde baskın kurtun bir üyeyi cezalandırırken ensesinden tutup silkelediği gibi. bu davranış onu korkutmaz. sadece efendinin kim olduğunu ve onun statüsünü hatırlatır ona. ve unutmayın ki köpek yaptığı kötü davranışın üzerinden 2 sn geçmeden cezalandırılmalıdır. yaptığı hatadan 1,5 sn sonra verdiğiniz cezanın nedenini asla anlamayacak ve dejenere olacaktır. bir köpek kuyruğunu sahibinin karşısında bacak arasında taşımamalıdır. 

konunun tam olarak özünde olmamasına rağmen değinmek istediğim bir husus ise avcılar arasında "şok tasması" olarak tabir edilen eğitim tasmasıdır. bu konu üzerine birçok değerli arkadaşımın ısrarla ve sayfalarca üzerinde durmasına rağmen zorda kalınırsa, sadece köpeğin hayatı boyunca birkez kullanılması gereken eğitim tasmasının, maalesef halen adeta bir uzaktan kumanda cihazı gibi kullanılmaktadır. bilinçsiz kullanmalar sonucunda bu cihaz adeta bir işkence aleti halini almıştır. gördüğüm bazı köpeklerin cihaz boyunlarına takıldığında mum gibi olduklarına şahit oldum. bence bu tamamen dejenerasyondur, irade dışı bir işkencedir ve bunun itaatle kesinlikle ilgisi yoktur. bu durum hem köpek hemde sahibi için bir utanç tablosudur. bir köpek sadece çok asi ise bu cihaz köpeğin boynuna takılır ve en az 2 hafta bu cihaz kullanılmaz. köpek bu cihaza alışmalı ve kullanıldığında, gelen etkinin o cihaz tarafından geldiğini anlamaması esastır. 2-3 hafta sonunda köpek araziye salındığında "gel" komutu verilir, gelmiyorsa 2. kez komut tekrarlanırken cihaz kullanılır. köpek afallayacaktır. hemen diz çöküp çağırın, koşarak size gelecektir. korkuyu üzerinden atıp gezmeye başladığında tekrar aynı şeyi yapın. 3. kez mutlaka gel dediğinizde gelecektir. bundan sonra o tasmanın köpeğin yaşamında yeri bitmiştir. nadiren uzunca bir dönem sonunda ayni komutta sorun yaşarsanız aynı uygulamayı aynı şekilde uygulayarak pekiştirme yapabilirsiniz. 

 

 

 

Sosyalleşme, itaat ve av eğitimleri ile geçen ortalama 10-12 ay sonunda, eğer büyük bir hata yapmadıysanız, uzun yıllar birlikte çalışacağınız ideal bir ortaklık süreci başlamış olacaktır. Sorunsuz geçeceğine inandığımız bu ortaklık süresince mutlaka her fırsatta pekiştirme yapın. Sizi ne kadar severse sevsin, sizi mat etmeyi içgüdüsel olarak her fırsatta deneyecektir. Okyanus ne kadar durgun olursa olsun geminin dümenini asla ona bırakmayın. 

 

ARAMA STİLİ EĞİTİMİ

Yavrunuzun gelişim sürecindeki 6. ayda arama-gezme stilini, yapacağınız birkaç basit çalışmayla oluşturmanız mümkündür. Çalışma yapacağınız araziye geldiğinizde, köpeğinizin tasmasına ortalama 10m uzunluğunda bir ip bağlayın. Sağ elinizle ipin ucunu tutarken, sol elinizi sola doğru uzatıp o yöne doğru koşun. Bu meyanda eğitim düdüğünüzün NOHUTSUZ olan tarafını örneğin iki defa kısa aralıklarla çalın ve koşmaya devam edin. Ani bir manevrayla, ters istikamete doğru dönüp düdüğü aynı şekilde çalın (dönüş esnasında ipi sol elinize alın ve sağ kolunuzla gittiğiniz yönü işaret edin). Yalnızca 2 dakikalık bir egzersiz süresince birkaç antrenmandan sonra, yavru sizin komutlarınızla zigzag şeklinde arama yapacaktır. Bu eğitim süreci neticesinde köpeğinizin arama stili, olması gerektiği gibi zigzag tarama şeklini alacak, arazide arama esnasında köpeğinizin aramasını istediğiniz yerleri sesinizi yormadan, bir düdük komutu ile, aratabileceksiniz. 

Arama stili egzersizleri esnasında, başka bir arkadaşınız, 50 mt kadar bir mesafeden belirli aralıklarla silah atışı yapsın. Siz bu atışlardan sonra istifinizi hiç bozmayın. Köpeğiniz bir süre sonra bu sesi umursamadan aramaya devam edecektir. Böylece, avlanma esnasında köpeğiniz başka avcıların yaptığı atışları duyduğunda onlara yönelmeyecek, av esnasında sıkıntı oluşturan bu istenmeyen alışkanlığı edinmeyecektir. Ayrıca bu eğitim neticesinde, köpeğiniz ileride tüfek sesine heyecanlanmayacak ve ıskaladığınız avların peşinden hırslanıp koşma eğilimi göstermeyecektir. 

Şu bir gerçektir ki, zeka gelişimi bakımında bir av köpeği yavrusu, bir insan yavrusundan çok farklı değildir. Öğrendikçe ve eğitildikçe, öğrenim ve hafıza kapasitesi katlanır. Sadece av eğitimi değil, onunla beraber geçireceğiniz günlük hayatınızdaki bazı işleri kolaylaştıracak veya köpeğinizin size sorun ve külfet olmaması için gereken eğitimi ona verirseniz gitgide onu daha çok sevdiğinizi ve onun öğrenme isteğinin daha da arttığını farkedeceksiniz. 

 

FERMA EĞİTİMİ

klasik olta ile yaptığımız ferma eğitiminin ardından, yavru köpeğimizin fermasını sağlamlaştırmalıyız. Çimenliğe daha önceden salacağımız bir bıldırcının saklanmasını ve sakinleşmesini bekledikten sonra, yavru köpeğimizin boynundaki kayışın ucu elimizde olacak şekilde, rüzgar altından girmesini sağlayın. kokusunu aldığı zaman belki hemen ferma verecek, belkide heyecanlanıp yakalamaya çalışacaktır. Kokuyu alır almaz ferma verdiyse, ferma çubuğuyla eğittiğiniz gibi başından kuyruğuna doğru okşayın. Bu onun daha da sakinleşmesini ve ferma durumundan keyif almasını sağlayacaktır. Bu meyanda ona otur komutundayken söylediğiniz ses tonuyla "bekle, bekle" diyerek telkin edin. Belli bir süre sonra, onu bıldırcından uzaklaştırıp sevin ve ödüllendirin. Eğer hemen ferma vermeyip bıldırcına ulaşmaya çalışıyorsa, kayışını tutun ve ona yaklaşmasına izin vermeyin. Yanına diz çöküp, okşayın ve yine "bekle" komutuyla telkin edin. Kesinlikle bıldırcına ulaşamamasını sağlayın. Bir süre sonra veya birkaç antrenmandan sonra sakinleşecek ve fermaya durmaya başlayacaktır. 

Eğitim düdüğünün nohutlu olan tarafı ile "yat" komutunu öğretmek, av esnasında kontrol açısından köpeğimiz için son derece faydalıdır. Elinizin iç yüzünü yavruya gösterip (yani elinizi havaya kaldırıp), düdüğün nohutlu kısmını sertçe bir defa çalarak yatmasını sağlarsak;

1. Köpeğimiz, fermadan sonra bıldırcın havalandığında düdük sesini duyduğunda yatar veya yerinde kalır. Bu sayede kuş ile köpek burun buruna gittiğinde yaşadığımız zorlukların üstesinden gelmiş oluruz. 

2. Köpeğimizin taze kokuya girdiğini hissettiğinizde düdükle "yat" komutunu veririz ve köpek fazla yaklaşmadan ferma verir, birkaç tekrardan sonra ferma mesafesi de uzar.

3. Sık ormanda zilin sesi kesildiğinde köpeğimizin uzakta olduğunu farkettiğimizde, düdükle "yat" sesi verip, ferma süresini uzatmasını ve sizi beklemesini sağlamış olursunuz.

Bu komutu öğretmenin birkaç yolu vardır. Ancak ben biraz daha kolay bulduğum bir yöntemi önermek istiyorum. "Otur" komutunu öğrettiğimiz gibi, yavrunun dikkatini size vermesini sağlayın. Konum olarak öyle bir pozisyona gelin ki yavru sıkılıp sizden uzaklaşamasın. Bir odanın köşesinde çalışabilir veya açık alanda iseniz, ona bağlayacağınız kayışı kullanarak sizden uzaklaşmamasını sağlayabilirsiniz. Konum olarak da hazır hale geldikten sonra, eğitim düdüğünüzün nohutlu tarafını veya basit bir bekçi düdüğünü kullanmak suretiyle; elinizi havaya kaldırın, ona doğru uzatıp, boynundan yere doğru bastırırken sertçe düdüğü çalın, yatar yatmaz, yerde iken hemen sevdiği bir yiyecekle ödüllendirin. Bu egzersizi sıkça tekrarlayın ve giderek köpeğin yerde kalma süresini uzatın, kalkmak isterse elinizi havaya kaldırıp boynundan yere bastırın ve düdük ile ses verin. Zaman içinde bu egzersizi değişik ortamlarda hiç beklemediği zamanlarda tekrarlayın, ödüllendirmeyi ihmal etmeyin. Bir süre sonra düdük sesini duyunca fermada bile olsa yatacaktır. Bu yöntem size sert geliyor ise başka bir yöntem önereceğim. Diz çöküp, bir bacağınızı öne uzatın. Yavrunun kayış ucunu uzattığınız bacağınızın altından geçirin. Sevdiği yiyeceği, kayışın ucu yönünde tutun, ona doğru yönelmesini sağlayın. Yiyeceğe ulaşmak için mecburen bacağınızın altından geçmek durumunda kalacaktır. Bacağınızı öyle bir ayarlayın ki, geçerken göğsü yere değmek durumunda kalsın. İşte tam o meyanda düdüğü çalıp, köpeğe hafifçe baskı yapın ve yiyeceği verin. Bu biraz daha ılımlı fakat, tatbik süresinin uzayacağı bir yöntemdir. Bu eğitim sürecinin sonunda köpeğinizin yaptığı işler neticesinde, aranızdaki bağın artacağını söyleyebilirim.

 

GETİRME (APORT) EĞİTİMİ

Bu eğitimin fermalılara ve getirici- parlatıcı- su grubu köpeklere öğretilmesi esastır. fakat bazı kovucu türlere, spitz ve laikalara ve hatta tazılara  öğretilmesi durumunda avcıya her zaman avantaj kazandırır.

bu eğitime başlayacak köpek 6 aydan küçük olmamalıdır. o yaşa kadar da

kesinlikle at-getir oyunu oynatılmamalıdır. zorunlu aport eğitiminin

hazırlığı için sol yanda yürüme eğitimi ve "otur" eğitimi

verilmelidir.

köpeğimizin 6 ayını doldurmuş, "otur" komutunu ve tasma ile

yanıbaşınızda çekmeden gezme eğitimini nizami verdiğinizi varsayarak

bundan sonra ne yapılması gerektiğini detaylı bir şekilde anlatmaya

çalışacağım.

1.aşama: köpeğinize "otur" koutunu verip karşınızda oturmasını

sağlayın. elinizde birkaçyüz gramdan ağır olmayacak ağırlıkta ve

takriben 20-25 cm uzunluğundaki bir tahta parçası, aportbox,

ahşapdumbell tarzında bir materyali halihazırda bulundurun. bu

materyali köpeğin burun hizasına elinizle getirin ve diğer elinizle

aortlarını sıkarak ağzını aralamasını sağlayın. hızla cismi ağzına

götürün ve "APORT" deyin. alt ve üst çenesini ellerinizle kavrayın ve

bırakmamasını sağlayın. 2-3 sn sonra yavaşça ağzından alırken " BIRAK"

deyin. bu işlemi kısa aralıklarla 4-5 kez tekrarlayın. eğer ağzındaki

cismi komut vermeden bırakmak isterse sert bir şekilde "TUT" deyip

ellerinizle tutmasını sağlayın. 2-3 hafta sürecek eğitim sürecinin en

zor ve hassas kısmı bu aşamayı atlatmaktır. günde en fazla 10 dk bu

eğitim ile uğraşın. köpeğiniz işlemi iyi bir şekilde yaptığı anda

ogünki eğitimi bitirin. bu çalışmanın neticesinde köpeğiniz cismi

gösterip "APORT" emrini duyduğunda kendiliğinden cismi ağzıyla

tutmalı, "BIRAK" dediğinizde de bırakmalıdır.

2.aşama: köpeğinize "OTUR" komutunu verin. cismi köpeğin burnundan 50

cm kadar uzakta tutun ve "APORT" komutunu verin. kendiliğinden uzanıp

almalıdır. eğer yapmazsa ensesinden cisme doğru çekip almasını

sağlayın. "BIRAK" koutunu vermeden bırakmaya kalkarsa hemen sertleşin

"SIKI TUT" tutmasını sağlayın. elinizi çenesinin altından geçirin ve

bunu yaparken dahi cismi ağzında sıkıca tutmasını sağlayın. kuralları

ihlal etmeyi deneyecektir. kesinlikle taviz vermeyin. ilk aşamadaki

gibi doğru yaptığında hemen onu onore edin, sevin ve eğitimi bırakın.

bu aşama sonunda komutu aldığında 50-100 cm uzağa uzanıp elinizden

cismi almalı, oturmalı ve "BIRAK" dediğinizde cismi size teslim

etmelidir.

3.aşama: köpeğinize "OTUR" komutunu verdikten sonra 50 cm kadar

uzakta tuttuğunuz cismi almasını sağlayın (komut ile). tasmasına bağlı

kayış ile yanınızdan cisim ağzında iken köpeğinizi yürütün.ağzından

bırakmasına kesinlikle mahal vermeyin. gözünüz hep onda olsun.15-20 mt

hızlı adımlarla bu şekilde yürüttükten sonra aniden durup, sizin

durmanızla birlikte köpeğinizin oturmasını sağlayın ve yine "BIRAK"

komutu ile cismi ağzından alın.

4.aşama: köpeğinize "OTUR" komutunu verin. cismi onun sizin cismi

bıraktığınızı görebileceği şekilde 8-10 mt ileriye götürüp bırakın.

tekrar köpeğinizin yanına gelin, kayışından tutun (kesinlikle oturur

pozisyonu bozmasın). diğer elinizle cismin istikametini göstererek

"APORT" komutunu verin. komut ile birlikte köpeğiniz ile birlikte

koşar adım cisme doğru gidin. cismin başına gelir gelmez komutu

tekrarlayın ve yerden cismi almasını sağlayın. eğer tereddüte düşerse

köpeğin başını cisme doğru eğin ve yardım ederek yerden almasını

sağlayın. hemen aynı istikamete geri dönün ve başladığınız noktaya

gelin. köpeğiniz otursun ve cismi ağzından teslim alın.

5. aşama: köpeğinizin tasmasına 15 mt civarı uzunluğu olan bir ip

bağlayın ve köpeğinizi oturtun. 8-10 mt ileriye onun yine görebileceği

biçimde bir cisim koyun(kullandığınız materyalleri sık sık

değiştirin). köpeğin yanına gelin, elinizle cismi gösterip "APORT"

deyin. daha önceki aşamalarda istenilen sonuç elde edilmiş ise, köpek

gidip onu alacaktır. gitmezse hemen tasmasından çekip götürün ve 4.

aşamadaki işlemi tamamlayın. gittiğini kabul edelim; cismi almasıyla

ucunu elinizde tuttuğunuz ipi kontrollü ve tempolu bir şekilde çekip

köpeğin cisimle birlikte gelmesini sağlayın. oturtup "BIRAK" komutu

ile ağzından alın.

NOT:köpek komutları harfiyen yerine getirmek mecburiyetinde hissetmeli

ve üzerindeki yoğun baskı hep hissetmelidir. komut asla

ikiletilmemeli, tek bir kezde yerine getirilmesi sağlanmalıdır. asla

taviz vermeyin. yapmadığı anda varlığınızı sert bir şekilde ensesinde

hissettirin.her aşamayı layikiyla öğrenmesi günde 10 dk sürecek

antrenmanlarla 3-4 günü bulabilir. sabırlı, kararlı olun ve disiplini

asla elden bırakmayın. her aşama iyi bir şekilde yapılıyor olsa bile,

bir sonraki aşamaya geçmeden en az 3 gün tekrarlanıp

pekiştirilmelidir.

6. aşama: 5.aşamadaki işlemin aynısını tasmasındaki ipi çıkartarak yapın.

7. aşama: bu kez birbirinden farklı ağırlıkta ve farklı elementlerden

oluşan 3 adet materyali aralarında 1m uzaklık olacak şekilde yine 8-10

m uzaklıktaki bir yere yerleştirin. köpeğinizi emir-komuta sırasına

göre gönderin. ilk cismi nizami bir şekilde getirdikten sonra yine

aynı komutu verin ve 2. cismi getirmesini sağlayın ve sonrada

sonuncusu. eğer 2.de tereddüt ederse hiç taviz vermeyin. hızla köpeği

götürün ve aldırıp başlanılan noktaya getirin.

8. aşama: köpeğinizi bu kez otluk bir bölgeye götürün. onun

göebileceği bir şekilde cismi aynı mesafelerdeki bir uzaklığa götürün.

komut verin ve klasik işlemi tamamlatın.

9. aşama: aynı otluk bölgede 8. aşamadan farklı olarak cismi köpeği

oraya götürmeden saklamış olun.istikamet gösterip komutla gönderin,

gidip arayacaktır. 1 dk içinde bulamazsa gidip bulmasında yardımcı

olun. akabinde köpekle birlikte ve hızla başlama noktasına geri dönüp

periyodik işlemi tamamlayın.

bu aşamayı daha sonra nesnelerle değil, daha önceden avlamış olduğunuz

bıldırcın, culluk, tavsan ve ordek gibi avlarla yapın. kullanacağınız

avları buzluktan çıkardıysanız mutlaka buzlarının tamamen çözülmesini

bekleyin. aksi takdirde köpeğin dişlerine temas eden soğuk onun avı

isteksiz taşımasına veya yarı yolda bırakmasına neden olabilir.

başarılı bir öğrenim sürecinin ardından köpeğiniz eğitimini

tamamlamıştır. zorunlu aportu iyi bir şekilde öğrenen köpek aport

işini bir görev adleder. hava ve bölge şartları ne kadar zor olursa

olsun hızla ve şevkle size istediğinizi getirecektir. öğrendiği yegane

işlevin avı size teslim etmek olduğundan aı sıkmak, gevelemek veya

oynamak aklının ucundan bile geçmez. hek hedefi size avı hemen verip

bu baskıdan kurtulmak olacaktır.

bu eğitim köpeğinize hükmetmenizi ve kontolu herzaman elinizde

tutmanızı sağlayacaktır. eğitim hususunda ve köpek psikolojisi

konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmayan avcılar bu eğitimi

yardım almadan yapmamalıdırlar.zira bu teknik ileri düzey

yetiştiricilerin kullanabileceği bir yöntemdir.aksi takdirde

köpeğinizin sizden uzaklaşmasına sebep olabilirsiniz. köpek doğası ve

yaradılışı gereği yaptığı hatadan en fazla 1,5 sn den önce uyarılmalı

ve müdahale edilmelidir. eğer 1,5 sn'den sonra uyarır, azarlar ve

cezalandırırsanız bunu asla anlamayacak ve geçmişte bilip

öğrendiklerini de unutmasına sebep olunacaktır.

geçtiğimiz yıl 2 yaşında emsalsiz güzelliklte bir köpeğin kötü

eğitimden dolayı bıldırcını getirmek bir yana kaçırıyor bunu

yaparkende bıldırcını yiyordu. 15 günlük bir eğitimin ardından köpek

yemeyi düşünmek bir yana dudaklarının ucuyla uçarcasına getirmeye

başladı. ANCAK, eğer köpeğiniz yetişkin bir köpek ise ve daha önce

içgüdüsel klasik at-getir yöntemi ile bu işi memnun kalmadığınız bir

şekilde yapıyor ise ve zorunlu aportu öğretmek istiyorsanız daha önce

bu komut için kullandığınız kelimeyi asla kullanmayın. yeni bir kelime

seçin ve onu kullanın. böylece köpeğinizin aklına eski kötü

alışkanlıkları gelmez ve yeni dersini aklı karışmadan daha rahat bir

şekilde öğrenir.

 

 

SU AVLARI EĞİTİMİ

su çalışması, köpeğin suda gösterdiği kararlılık ve cesaret su ve kısmen kara avlarında avcıya pek çok avantaj sağlar. suda çalışma işini, fermalı, suda çalışan ve hatta kovucu grubundan köpeklere bile öğretebiliriz.

Ferma eğitiminde kullandığımız ucunda kanat olan oltayı, su kenarına köpeğimizle getirip onu kovalamasını sağlamalıyız. Yeteri kadar hırslandırdıktan sonra oltanın ucundaki nesneyi suya yöneltin, köpeğimiz düşünmeden suya nesnenin peşinden girecektir. İlk etapta suyun derinliği köpeğin ayağının basamayacağı kadar derin olmamalıdır. Köpek suya yeteri kadar alıştıktan sonra, suda yüzebilir olan ve köpeğinizin oynamaktan zevk aldığı nesneleri atıp getirmesini sağlayabilirsiniz. Eğer köpeğinizi korkutmazsanız, köpeğiniz bu işten oldukça keyif alacaktır. Daha sonraki aşamada köpeğinizin su kenarında oturmasını sağlayın. Nesneyi suya atın ancak köpeğin komuttan önce gitmesini kesinlikle önleyin. Yeterli bir süreden sonra aport veya getir komutu ile köpeğinizi suya gönderin. Köpeğin sudan çıkacağı esnada, tam suyun başladığı yerde bekleyin ve sudan çıkar çıkmaz köpeği oturtun. Bu işi özellikle tam su sınırında yapın. Bu çalışma köpeği zorunlu baskı altına alır ve sudan çıktığında silkelenip nesneyi, avı ağzından bırakmasını engeller. Bir süre sonra köpeğin sudan çıktıktan sonraki tek hedefi, silkelenmeden bir an evvel cismi size teslim etmek ve bu işten kurtulmak olacaktır. 

Bu tür çalışmalar esnasında daha önceden tüfek korkusunu yenmiş olan köpeğinizi suya gönderirken, nesneye giderken siz veya başka bir arkadaşınız, ilk etapta uzak mesafeler olmak suretiyle arada sırada gaz tabancasıyla atışlar yapsın. Köpek bu sese iyice alışsın ve bu ses ona sıradan bir ses olarak lanse edilsin. Sese aldırış etmediğini hissettiğiniz safhaya geldiğinde tam nesneyi ağızlayacakken atış yapın. Daha sonra bu işi gerçek tüfek ve saçma ile yapmanız gerekiyor. Yine tam köpek nesneye, ördeğe giderken saçma deymeyecek şekilde köpeğin sağına veya soluna (suya) atış yapın. Köpek bu işten etkilenmeyip nesneyi nizami şekilde teslim etmelidir. köpek suya atılan daha önceden vurulmuş olan ördeğin suya atılışını görmemelidir. Bu yüzden belirli bir aşamadan sonra değişik bir taktik ile eğitime devam etmeliyiz. Köpeği oturtun. Suda bir şey olmasın. Elinize küçük bir taş alın ve ileriye doğru atarak komut verin. Köpek nesne attığınızı düşünüp suya girecek ve o istikamete yönelecektir. O meyanda köpek oraya giderken o yakınlara aport cismini atın. Köpek bunu görür veya sudaki koku moleküllerinden bunu hisseder  ve oraya yönelir. Bu çalışma ile bir müddet sonra taş atmasanız bile köpek "şimdi görmüyor olsam bile suda mutlaka bir şey var" düşüncesiyle suya girecektir. 

bu aşamada aklınızda oluşan soru işaretlerini tahmin edebiliyorum. Örneğin "suya girmiş köpeğin ardından niye atış yapılıyor?" veya "suda bir şey olmaksızın köpeğin suya sokulma amacı nedir?" 

Mantaritemize göre köpeğimiz avsal olarak bütün ihtiyaçlarımıza cevap verebilmelidir. Farz-ı misal saz kenarında ördek bekindeyiz. Köpeğimiz yanımızda oturuyor. Güzel bir atış yaptınız ve ördek suya düştü, komut verdiniz ve tabiki köpek suda. O meyanda ikinci bir ördek geçiyor ve siz yine tetiği kırdınız ve güzel bir atışla ördeği suyun ortasındaki bir saza düşürdünüz. Eğer köpeğimiz eğitimsiz ise;

1. duyduğu ikinci silah sesiyle ilk ördeği bırakır ve geçirdiği kısa süreli bir şaşkınlıktan sonra barut kokusuna yönelir. İki ördeği birden akıntıya ve suya feda edersiniz.

2. köpeğiniz eğitimsiz ama ikinci atıştan dolayı olan şaşkınlığını hemen üzerinden attı ve birinci ördeği başarılı bir şekilde aport etti. İkinci ördek halen sudaki adacıkta. Tabiki görünmüyor hatta alacakaranlık çökmeye başladığından dolayı ördeğin yerini siz bile kestiremiyorsunuz. Bu aşamada köpek, ancak sadece komutunuzla gösterdiğiniz istikamete doğru suya girerse ve daha önceki eğitimle kazandığı koku moleküllerine yönelmek suretiyle muvaffak olabilir.  köpeğin sazlık içindeki ördeği bulup ortaya çıkarmasını da öğretmek gerekir. Bu iş için birkaç canlı ördeğe ihtiyacımız olabilir. İlk etapta canlı bir ördeği köpeğe gösterip onu heyecanlandırmalı ve hırslandırmalıyız. Köpeğin görebileceği bir şekilde ördeği saz içine salın ve köpeğinizi salın. Köpek ördeğin saza girdiğini görsün ki komutunuzun ne anlam ifade ettiğini anlayıp sazlığı aramaya başlasın. Av genleri güçlü bir köpek zaten hemen saza girecek ve avcılarımızın tabiriyle sazı "hallaç pamuğu" gibi karıştıracaktır. Daha sonra aynı işi, köpek ördeğin salındığını görmeyecek şekilde yapın. bu aşamalardan sonra ırkı ve grubu ne olursa olsun, su avlarında kullanabileceğiniz başarılı bir köpeğe sahip olmuş olursunuz.

 

 

 

av köpeği grupları:

 

FERMALI AV KÖPEKLERİ

genellikle komplike bir grup olduğundan en yaygın kullanım bu grup üzerinde yoğunlaşmaktadır. bulan, işaret eden, getiren ve takip eden türlerden oluşması grubun popülerliğini arttırmaktadır.genellikle kanatlı ve küçük kürklü avlarında kullanılır. fermalı avköpekleri kendi aralarında da çok amaçlı ırklar ve İngiliz ırkları olarak ayrılırlar. çok amaçlı gruplar ki; genellikle Alman orijinli ırklardır, hem büyük hem de küçük avlarda kullanılabilirler. çok amaçlı fermalı av köpekleri parlama avında(çulluk, keklik, bıldırcın ve tavşan gibi), su avında(ördek, kaz vs.), izleme avında(önceden vurulmuş avın izini sürmek), bekleme avında(üveyik, güvercin vs.) başarılıdırlar. her av grubuna meraklı olup sadece tek köpek besleme imkanı olan avcılar için ideal bir gruptur. ingiliz ırkları ise genellikle kanatlı ve küçük kürklü av hayvanları için kullanılan bir gruptur. bunun yanında, özellikle orijini olan İngiltere'de ve diğer Avrupa ülkelerinde spor köpeği olarak oldukça yaygın olarak kullanılırlar. 

Fermalı av köpekleri anlaşıldığı üzere çok geniş bir ırk çeşitliliği gösterir. Avcının hangi ırktan bir köpek seçeceğini ise, o avcının özellikle ilgilendiği av grubu, avlandığı yörenin iklimi, arazi şartları, bitki örtüsü belirlemelidir. iyi bir fermalı av köpeği arazide çok süratli fakat sahibiyle beraber çalışmalı meraya hakim olmalı, burnunu ve rüzgarı çok iyi kullanmalı, avı hissettiğinde ise avcıya atış şansı verecek şekilde yaklaşmalıdır. av hayvanı uçmaya veya kaçmaya başladıktan sonra sahibi atış yapmadan peşinden koşmamalı veya uygun bir takip mesafesinde koşmalıdır. ava atış yapıldıktan sonra ise komutla birlikte vurulan hayvanı, ona zarar vermeden alıp sahibine yani avcıya teslim etmelidir. köpeğin tüm bunları layıkıyla yapabilmesi için hem iyi bir soya sahip olması hem de iyi bir eğitim alması gerekmektedir. temel itaat, arama stili, ferma ve aport eğitimini üst düzeyde çalıştırıp öğretmek esastır.

 aşağıda, Uluslararası Kinoloji Federasyonu'nun kabul ettiği  orijinlerii çeşitli ülkelere ait olan fermalı av köpeği ırklarının listesi görülmektedir.  

 

KOVUCULAR 

kovucu köpekler (kopoylar) kürklü avlarda kullanılır. av hayvanının olması muhtemel araziye tek veya grup halinde salınan köpekler sesli bir şekilde ava doğru ilerleyip, bulduktan sonra kovmaya başlarlar. avı  veya avları, avcıya doğru kovup, avcıya atış imkanı verdikten sonra av vuruldu ise görevini tamamlamış olur. bu ırk grubundan bazı türler vurulan avın iz takibinde de kullanılırlar. kovucu köpeklerin eğitimi temel itaat eğitiminden sonra başlar. eğitimlerinin fermalılara göre hem zor hemde kolay yanları vardır. bazı yetiştiriciler acemi kopoyları ustalarla birlikte ava salıp ustalarla birlikte koşup öğrenmelerini sağlarlar. bu kolay bir yöntem olmakla birlikte daha önceden elinizin altında iyi yetiştirilmiş bir kopoy grubunun olması gerekmektedir. yalnız yetiştirilen köpekler ise sahibiyle daha uyum içinde çalışabilirler ancak yetiştirme dönemi köpek sahibi için biraz daha zahmetli olacaktır. FCI'ın tanıdığı kovucu(kopoy)lara ait ırk listesi aşağıdaki gibidir.

 

 

TAZILAR

geniş ve düz arazilerde küçük kürklü av hayvanlarını yakalamak için kullanılırlar. adını Türkçe, "tez" kelimesinden türetilerek almış olan tazılar türevinden de anlaşılacağı gibi tez, süratli, çabuk ve hızlı köpeklerdir. bu köpeklerle yapılan avlar esnasında silah kullanılmaz. sadece köpek salınır ve avı yakalamsı beklenir. bazı kültürler de tazılardan önce fermalı bir köpek araziye salınır ve kürklü hayvanı fermalaması beklenir. hemen akabinde tazılar salınarak görevini yapması beklenir. tazılar koku duyularını kullanmazlar. çalışırken  gözleri, eşsiz iskelet ve kas kombinasyonları sayesinde avı ele geçirirler. 

 

yazan: Burak Kabakcı